De Nederlandsche Bank worstelt nog met de vraag hoe om te gaan met cryptovaluta. Enerzijds ziet de centrale bank ook wel in dat crypto’s een grote aantrekkingskracht uitoefenen. Tegelijkertijd weigert De Nederlandsche Bank cryptovaluta te zien als geld. Dat staat in het rapport ‘Cryptoavtiva: evolutie en beleidsrespons’ van De Nederlandsche Bank.

Voor het onderzoek doken DNB-experts Vera Lubbersen en Peter Wierts in de wereld van de cryptovaluta. De Nederlandsche Bank, die onder meer toezicht houdt op het betalingsverkeer, ziet ook wel dat crypto’s een stormachtige ontwikkeling doormaken. Volgens DNB beleggen inmiddels zo’n twee miljoen Nederlanders in crypto’s. Hoe moet de centrale bank daar als toezichthouder mee omgaan? Want dat centrale banken cryptovaluta niet kunnen negeren, is inmiddels wel duidelijk. Daarvoor beleggen er simpelweg te veel mensen in crypto’s en beginnen cryptomunten inmiddels ook invloed te krijgen op de echte economie.

De onderzoekers keken daarom naar drie vragen:

• Kun je crypto’s zien als een vorm van geld? En daarbij, waarom zijn er maar liefst rond de twee miljoen mensen in Nederland die in crypto’s zitten?
• Als tweede: wat zijn de kansen en de risico’s van crypto’s? Hoe ziet DNB dat, maar ook hoe zien anderen dat?
• De derde vraag is: wat vindt DNB van de nieuwe Europese regelgeving die eraan komt voor aanbieders van crypto’s?

‘Crypto’s zijn geen geld’

Uit het onderzoek blijkt dat De Nederlandsche Bank crypto’s niet als geld ziet. Dat komt omdat er geen onderliggende waarde tegenover staat: ze zijn ongedekt. Vera Lubbersen: “Vanuit de cryptomarkt wordt de verwachting gewekt dat het als geld kan functioneren. Maar in de praktijk doet het dat niet. Crypto’s hebben niet de kenmerken van geld. Belangrijk punt is dat de waarde van de crypto van het ene op het andere moment veel hoger of lager kan zijn, waardoor je nooit goed weet hoeveel een crypto waard is. Die grote koersverschillen maken ook dat je eigenlijk niet op de waarde kunt rekenen als je wil sparen. En sowieso kun je er maar op weinig plekken mee betalen.”

Alleen stablecoins, die gekoppeld zijn aan valuta in de echte wereld, zouden zich in speciale gevallen kunnen ontwikkelen tot echt geld, maar alleen als de risico’s worden beperkt.

Crypto’s belegging die sterk in waarde kan fluctueren

De DNB-onderzoekers zien cryprovaluta wel als een belegging, maar dan wel een die sterk in waarde kan fluctueren, zoals het koersverloop van veel cryptovaluta in 2022 duidelijk heeft gemaakt. Volgens de onderzoekers zijn crypto’s zo populair omdat ze de belofte van snel geld verdienen in zich hebben. “We zitten aan ons scherm gekluisterd in de hoop dat we wat verdienen. En we zijn allemaal bang om de boot te missen. Er wordt een hype gecreëerd, je moet erbij zijn”, verklaart Peter Wierts. “Het is heel belangrijk dat het eerlijke verhaal verteld wordt, namelijk dat je er ook een heleboel geld mee kunt verliezen. Wij hopen met onze studie meer inzicht te geven in hoe crypto’s werken, zodat mensen beter kunnen weten waar ze aan beginnen.”

Technologie achter crypto’s

Maar de onderzoekers zijn niet louter negatief over crypto’s. Wierts: “De technologie achter crypto’s is natuurlijk een enorme innovatie. Dat je bijvoorbeeld zonder centrale partij een betaling van A naar B kunt doen, over de hele wereld, dat is interessant. En dat systeem wordt in stand gehouden door computers over de hele wereld. Binnen Nederland hebben we dat misschien niet zo hard nodig. Maar internationaal is betalen een stuk ingewikkelder. Daar kan de technologie nog veel toevoegen, ook omdat je geen mondiale centrale bank hebt.”

Meer regels over crypto’s nodig

Hoewel crypto’s al meer dan tien jaar bestaan, staat de regelgeving daarover nog in de kinderschoenen, al is dat in zekere zin inherent aan de manier waarop crypto’s ontstaan zijn: namelijk als decentraal betalingssysteem, zonder centrale toezichthouders. Maar omdat crypto’s nu zo groot worden, wordt het volgens de DNB-onderzoekers belangrijk dat ze goed worden ingebed in het financiële systeem. Mede daarom is het nodig dat er meer regels komen om de cryptogebruikers te beschermen. Nu zijn er eigenlijk alleen maar wetten die witwassen en terrorisme financiering met crypto’s moeten tegengaan.

De Europese Commissie werkt momenteel aan nieuwe regels, de Market in Crypto-Asset Regulation (MICAR), die cryptobeleggers beter moeten beschermen. Op grond van die MICAR moeten aanbieders van crypto’s veel meer informatie over hun producten geven aan consumenten en moeten ze klachtenprocedures instellen. MiCAR treedt waarschijnlijk in 2024 in werking.

Campagne verstandig omgaan met crypto

Het onderzoek naar cryptovaluta van De Nederlandsche Bank staat niet op zichzelf. Het ministerie van Financiën lanceerde in september 2022 via de website Wijzer in Geldzaken de campagne Slim in Crypto. Die is bedoeld om jongeren te waarschuwen voor de risico’s van crypto. Ook wordt gewaarschuwd voor de succesverhalen van zogeheten finfluencers. Eind december 2021 liet de Autoriteit Financiële Markten blijken meer te gaan letten op de vermeende adviezen van finfluencers.